Αρχική Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ In memoriam: Ο Πειραιάς του χθες μέσα από τα μάτια του παππού...

In memoriam: Ο Πειραιάς του χθες μέσα από τα μάτια του παππού μου

16229
0

To παρακάτω κείμενο γράφτηκε τις Άγιες ημέρες του Πάσχα του 2012

 Τέτοιες μέρες αποτελούν μεγάλη ευκαιρία να έρθουν οι οικογένειες πολύ κοντά… Έτσι και εμένα μου δόθηκε η ευκαιρία να κάτσω με το πάππου μου πριν 2 χρόνια και να μιλήσουμε για τον Πειραιά του χθες. Ο παππούς μου, του οποίου έχω τη τιμή να φέρω το ίδιο όνομα και επίθετο, γεννήθηκε το 1920 στον Πειραιά και απεβίωσε πριν λίγες, μέσα Μαρτίου του 2014.

94 χρόνια ζούσε συνεχόμενα στην πόλη μας και είχε  δει αρκετά πράγματα δυστυχώς να αλλάζουν στην πόλη μας. Ίσως βέβαια τότε η πόλη να ήταν λιγότερο αγνή από ότι τώρα όσον αφορά την εγκληματικότητα αφού σε συγκεκριμένες περιοχές ήταν αρκετά επικίνδυνο να περάσεις… Κάπως έτσι πάμε να γίνουμε και τώρα… Από 12 ετών ήταν στα καΐκια… ότι πρόφτασε να βγάλει το δημοτικό… τότε δύσκολα σπούδαζες… πόσο μάλλον στον Πειραιά μετρημένοι στα δάχτυλα ήταν όσοι φοιτούσαν σε κάποιο πανεπιστήμιο… Αλλά βλέποντας το παππού μου ίσως να είναι σοφότερος από πολλούς πανεπιστημιακούς… Το πανεπιστήμιο της ζωής τελικά είναι καλύτερο. Πόσο μάλλον εάν έχεις περάσει κακουχίες όπως παγκόσμιους πολέμους και εμφυλίους…

Κάτω στο λιμάνι…

 Τα περισσότερα καΐκια αράζανε στα Λεμονάδικα, δηλαδή εκεί που είναι ο Σταθμός του Ηλεκτρικού. Άλλη ονομασία του κομματιού του λιμανιού εκεί είναι Λιμένας Αλών. Τα καΐκια δένανε σε ντάνες και περιμένανε τη σειρά τους για να ξεφορτώσουν. Τι μεταφέρανε; Φρούτα, αλεύρι και πολλά άλλα τρόφιμα. Εκεί κοντά επίσης για πολλά χρόνια ξεφορτώνανε κάρβουνο το οποίο ερχόταν από το Άγιο Όρος. Μάλιστα επειδή δεν υπήρχαν μέσα για να ξεφορτώνουνε από τα καΐκια, χρησιμοποιούσανε κοφίνια (!) για να βγάλουν το φορτίο… Μαύριζαν τα πάντα… Εκεί που είναι σήμερα το κτίριο της Danaos, τα διάφορα πλεούμενα τροφοδοτόντουσαν με νερό. Δεν γνωρίζω αν το νερό ήταν και πολύ… πόσιμο, αλλά ήταν το λιγότερο αφού για πολλές μέρες κατά τη διάρκεια των μπάρκων τα πληρώματα δεν είχαν να φάνε και να πιουν αλλά κατάφερναν να επιβιώσουν. Σήμερα διαμαρτυρόμαστε για χίλια δυο… Πόσο ξύλο θέλουμε…

 

Βέβαια από τότε η λαμογιά ήταν στο αίμα του Έλληνα.Μια μέρα λίγο μετά το τέλος του Β’Παγκοσμίου πολέμου, το καΐκι του παππού και του προπάππου μου ήταν δεμένο κοντά στις δεξαμενές Βασιλειάδη, ίσως εκεί που είναι δεμένο τώρα το μουσειακό πλοίο Ελλάς Λίμπερτυ. Πήραν εντολή (δεν ξέρω τι μέσα επικοινωνίας υπήρχαν τότε στα καΐκια) να ξεκινήσουν για να αποπλεύσουν από το λιμάνι του Πειραιά, όμως μέσα από τον κεντρικό λιμένα είχε ξεκινήσει ένα μεγαλύτερο σε όγκο πλοίο. Δυστυχώς το αποτέλεσμα αυτού ήταν να προσκρούσει πάνω στο καΐκι και αυτό με τη σειρά του να αρχίζει να παίρνει νερά. Με τις χίλιες προσπάθειες κατάφεραν να το πάνε σε κάποια αβαθή κοντά στις δεξαμενές.

 

Ενώ το φταίξιμο ήταν του λιμενικού, ήρθαν με ύφος 25 καρδιναλίων να ζητήσουν το λόγο από τους προγόνους μου. Λίγο ακόμα και αν δεν είχαν επέμβει οι ψυχραιμότεροι και θα τους είχαν συλλάβει οι λιμενοφύλακες ενώ ήταν του λιμενικού το λάθος! Το καΐκι εφόσον ήταν στα αβαθή ήταν πολύ εύκολο αφού και η ζημιά δεν ήταν τόσο μεγάλη με τα κατάλληλα μέσα να ξανάρθει στην επιφάνεια. Αυτά όλα θα γίνονταν με τη βοήθεια λίγων δυτών και κάποιου κατάλληλου πλοίου… Όμως οι λιμενοφύλακες δεν άφηναν να γίνει η όλη διαδικασία αν δεν παίρνανε τα τάλαντα τους… Με τα χίλια όσα αναγκάστηκαν να τους λαδώσουν αλλιώς το καΐκι θα έμενε εκεί και ο παππούς και ο πατέρας του θα καταστρέφονταν οικονομικά. Βέβαια πολλά άλλα παρολίγον η κανονικά ναυάγια που έλαβαν χώρα στο μεγάλο λιμάνι παρέμειναν στο βυθό δυσκολεύοντας ακόμα και τώρα τα πλοία. Αρκετά ανασύρθηκαν κατά τη δεκαετία του 1980 και του 1990, άλλα παραμένουν ακόμα στο βυθό. Μάλιστα το ΛΑΤΩ το οποίο αποτελεί ένα από τα πλοία της Ελληνικής Ακτοπλοΐας με το μεγαλύτερο βύθισμα έχει αντιμετωπίσει αρκετές φορές προβλήματα με αυτά. Αυτά συμβαίνουν, αλλά τα κρύβουν.

 

Ευτυχώς όπως θα καταλάβατε το καΐκι σώθηκε και μάλιστα μετά από κάποιο καιρό το πούλησαν και κατάφεραν να κατασκευάσουν καινούριο. Τόσο το παλιό όσο και αυτό ήταν κατασκευασμένα στα ναυπηγεία του Ψαρρού που τότε ήταν κοντά στον Άγιο Διονύση. Ο κυριος Ψαρρός και οι απόγονοί του έχουν τώρα ναυπηγείο στο Πέραμα. Στην προβλήτα κοντά στον Άγιο Διονύση εκεί που τώρα φεύγουν τα πλοία για την Κρήτη, ξεφορτώνανε πορσελάνη και ελαφρόπετρα από τη Σαντορίνη. Ωραία χρόνια τότε, αν και δύσκολα…

Ο Πειραιάς στα ενδότερα… τα περίεργα

Λίγα μέτρα παρακάτω, στη λεωφόρο Μακράς Στοάς, δηλαδή τη σημερινή Γούναρη, υπήρχαν πολλά ξενοδοχεία. Ένα από αυτά ήταν και το Κοντινένταλ το οποίο επλήγη στο βομβαρδισμό του 1944. Τα ξενοδοχεία ήταν φτηνά σχετικά, κάποια ήταν μάλιστα ”της δεκάρας”. Λειτουργούσαν για να πηγαίνουν εκεί οι πόρνες και να εξυπηρετούν τους άνδρες που ήθελαν να κάνουν έρωτα μαζί τους επί πληρωμή… Και όταν λέμε επί πληρωμή πολύ λίγα λεφτά για πολλά… Χαρακτηριστικά ο παππούς μου αναφέρει ένας γνωστός οίκος ανοχής ήταν της Αθήνας… Σχεδόν είχε περάσει όλος ο Πειραιάς από εκεί… Ο καλός και ο κακός. Δεν είχε μόνο η Τρούμπα πορνεία… Και αυτή η Τρούμπα… λίγα στενά παραπάνω υπήρχαν κάποια από τα ωραιότερα σπίτια του Πειραιά… Τι τα χώριζαν; οι σκάλες της 2ας Μεραρχίας παλιότερα οδού Αιγέως. Μου έχει πει τόσο ο παππούς όσο και η γιαγιά μου πως αυτές τις σκάλες φοβόσουν να τις κατέβεις. Λίγο παρακάτω παραμόνευαν κλεφτρόνια, πόρνες και χασικλήδες… Τραγική ειρωνεία πως για πολλά χρόνια ήταν μέχρι πρότινος ο ΟΚΑΝΑ στην περιοχή εκείνη… Λες και συνέχιζε την παράδοση.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, όπως μου διηγήθηκε ο παππούς μου, συνέβη το εξής: Ήταν ένας Ιταλός που είχε ερωτευτεί μια εκδιδόμενη κοπέλα. Όταν λοιπόν ήρθαν οι Γερμανοί, οι οποίοι παρά τα αίσχη που ήξεραν να κάνουν θέλανε να ”επιβάλουν” την ηθική τάξη, ασχέτως αν και αυτοί δεν τη τηρούσαν. Για αυτό το λόγο κυνηγούσαν τον Ιταλό αυτόν επειδή είχε σχέση με μια τέτοια κοπέλα…

Αυτός κάθε που έβλεπε πως έφτανε η Γερμανική περίπολος στο μέρος που έμενε η κοπέλα πήγαινε και κρυβόταν σε ένα βαρέλι κρασιού που υπήρχε σε ένα μαγαζί εκεί κοντά.

Οι Ιταλοί γενικότερα ήταν πιο ήπιοι στις επιθέσεις τους προς τα Ελληνικά εδάφη, εν αντιθέσει με τους Γερμανούς που λόγω των στούκας που έριχναν, προκαλούσαν και το θάνατο αλλά και πολλές φωτιές στα κτίρια που δεν γκρεμίζονταν από το βομβαρδισμό. Ο παππούς μαζί με τους συγγενείς του ανέβαινε στο βουνό που είναι κοντά στον Άγιο Δημήτριο. Κάτω από πολλά σπίτια που είχε εκεί η περιοχή αν και ήταν κατά κύριο λόγο χαμόσπιτα υπήρχαν στα υπόγεια τους καταφύγια που πολλά επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Κατά τη διάρκεια του πολέμου καθώς και μετά το τέλος του, ο Ερυθρός Σταυρός βοήθησε αρκετά μεταφέροντας με κάθε τρόπο εφόδια στους πληγέντες, ειδικά αλεύρι, ενώ πολλά καΐκια έφερναν σακουλάκια με χαρούπια κατά κόρον.

 

Μάλιστα γύρω στην κατοχή και λίγο πιο πριν υπήρχε ένα κινηματοθέατρο, ονόματι Ιλίσια, το οποίο βρισκόταν κοντά λιμάνι στη 2ας Μεραρχίας. Εκεί παίζονταν ταινίες γουέστερν κατά κύριο λόγο, κάτι το οποίο προσέλκυε πολύ κόσμο. Μάλιστα σε αυτό το κινηματοθέατρο ανέβαιναν αρκετά συχνά και επιθεωρήσεις.

Σε αυτές τις επιθεωρήσεις σύμφωνα με όσα θυμάται ο παππούς μου ξεκίνησαν την καριέρα τους ο Νίκος Ρίζος, ο Νίκος Σταυρίδης και η Γεωργία Βασιλειάδου. Κάπου εκεί κοντά ήταν και ένας άλλος κινηματογράφος, το Φως. Στην ευρύτερη περιοχή του λιμανιού και εκεί που είναι οι πιλότοι κοντά, ίσως εκεί που είναι το Λιοντάρι, υπήρχαν μαγαζιά από όπου έπαιρνες και βενζίνα. Ίσως να ήταν κοντά στην είσοδο της ΝΔΑ, στην Προποντίδος.

Στο Φάληρο που πλένεσαι…

Όπως είναι γνωστό, το Νέο Φάληρο του χθες δεν είχε καμιά σχέση με το Νέο Φάληρο του σήμερα. Εκεί ήταν το νυφοπάζαρο του Πειραιώς. Από όποια γειτονιά του Πειραιά και αν ήσουν πήγαινες εκεί να δεις τις κοπέλες. Μαγαζιά υπήρχαν πολλά… Γνωστή ήταν η Ταραντέλα, αλλά και τα περισσότερα μαγαζιά εκεί γύρω ήταν φθηνά. Με ένα κατοστάρικο έτρωγες πολλά και το ευχαριστιόσουν. Η θαλασσινή αύρα, το κυματάκι, η μουσική σε πολλά μαγαζιά σε έκαναν να νιώθεις καλά… Τώρα τι έχει εκεί; Τσιμέντο… Τσιμέντο… τσιμέντο και ξερά χόρτα… Ακόμα και τόσες προσχώσεις που έκαναν τις έχουν να κάθονται αναξιοποίητες!

 

Τα ενδότερα του Νέου Φαλήρου; Τα νεοκλασικά που ήταν εξοχικές κατοικίες… όσα έχουνε μείνει είτε κατοικούνται και είναι λαμπρά η αλήθεια είναι, είτε μαραζώνουν… Μια βόλτα από κει είναι απαραίτητη για να δείτε πως είναι σήμερα. Όλος ο Πειραιάς ήθελε να περάσει από το Ακταίον. Ένα μεγαλοπρεπέστατο κτίριο, το οποίο θα ζήλευε η Μεγάλη Βρετανία αν υπήρχε… Αν… Αν… Η παραλία που γενιές Πειραιωτών έμαθαν μπάνιο δεν υπάρχει πια… Στη θέση της… εκτός από το ΣΕΦ και τον Ολυμπιακό Πόλο (καλύτερα θα πήγαινε μια ομόηχη λέξη) Φαλήρου υπάρχει και η Μαρίνα Αθηνών… ούτε καν Πειραιά… Αυτή τελευταία αρχίζει και αδειάζει, αφού κανένα υπουργείο τουρισμού ή ναυτιλίας (όταν βέβαια τυχαίνει να υπάρχει) δεν έχει ενδιαφερθεί για τον τουρισμό με σκάφη. Όλα φεύγουν για την Κροατία, το Μαυροβούνιο και την Τουρκία, που αν και οι 3 χώρες αθροίσουν την ακτογραμμή τους δεν φτάνουν την αντίστοιχη Ελληνική… Βέβαια πέραν από την παραλία του Φαλήρου (όχι τη βρόμικη τη σημερινή) έχει χαθεί ανεπιστρεπτί και η γνωστή πανελλαδικά μαρίδα του Φαλήρου… την αναπολούσε ο παππούς μου όταν μου διηγιόταν ιστορίες για τον παλιό Πειραιά σήμερα.

Επιπλέον στο Φάληρο πέραν από τα ξενοδοχεία Γκραντ Οτέλ και Ακταίον υπήρχαν και μικρότερα στα οποία αρκετοί πήγαιναν με τις κοπέλες του και ερχόντουσαν… πιο κοντά. Ήταν φθηνά βλέπετε… Ακόμα και σήμερα υπάρχουν κοντά στον Κηφισό… βέβαια τότε ο Κηφισός ήταν ποτάμι… και όχι ποταμός κάτω από την Εθνική οδό… Αλλά είπαμε ΤΣΙΜΕΝΤΟ ΝΑ ΓΙΝΕΙ… και δεν μας νοιάζει τίποτα… Εγώ προβλέπω πως μέχρι το 2035 με 2040 ο Φαληρικός Όρμος θα έχει γίνει όλος μια μεγάλη μαρίνα στην καλύτερη περίπτωση και λιμάνι για κρουαζιερόπλοια στη χειρότερη…

Στον Αη Διονύση μια φορά…

 

Ο παππούς μου γέννημα θρέμμα των πιο λαϊκών γειτονιών του Πειραιά, συγκεκριμένα Άγιο Διονύση και γύρω, στις οποίες κατοικούσαν κατά κύριο λόγο άνθρωποι που καταγόντουσαν από τη Μικρά Ασία. Εμείς καταγόμαστε από τη Σμύρνη, αλλά έχουμε έρθει αρχές του 20ου αιώνα, ή 1905 ή 1906 συγκεκριμένα. Λοιπόν στον Άγιο Διονύση υπήρχε ένας κινηματογράφος, ο ΟΑΣΙΣ ο οποίος μαζί με την Αγίου Δημητρίου, την οδό, αποτελούσε την ”πασαρέλα” των κατοίκων της περιοχής. Ντυνόντουσαν, περιποιούνταν τον εαυτό τους και έβγαιναν βόλτα εκεί. Στα Βούρλα, όπως ήταν γνωστό, υπήρχε μια φυλακή όπου είχε γίνει και μια μεγάλη απόδραση του 1955. Στο χώρο των φυλακών παλιότερα δούλευε κάποιος οίκος ανοχής.

Τα Βούρλα πήραν μάλλον το όνομά τους

1. Από την αντίστοιχη περιοχή της Μικράς Ασίας ή

2. Από τα Βούρλια τα φυτά που βγαίνουν κοντά σε αλμυρά μέρη, σαν την αρμυρήθρα ένα πράγμα.

Όσοι κατοικούσαν εκεί, πήγαιναν για μπάνιο σε διάφορα μέρη που ήταν κοντά.

Ο παππούς μου ανέφερε πως πήγαινε συχνά στο λιμανάκι στον Άγιο Γεώργιο κοντά στους μύλους. Άλλα μέρη ήταν στον όρμο των Σφαγείων στα Λιπάσματα. Βέβαια εκεί τη δεκαετία του 1940 και του 1950 είχαν γίνει επιθέσεις από καρχαρίες και σκυλόψαρα που μύριζαν το αίμα που υπήρχε στα δημοτικά σφαγεία. Επίσης στη Δραπετσώνα υπήρχε μια παραλία, τα Βοτσαλάκια που είχε το ίδιο όνομα με την αντίστοιχη του Παρασκευά, που την αποκαλούμε Βοτσαλάκια. Ποια από τις δυο πήρε το όνομα πρώτα κανείς δεν ξέρει. Συν τοις άλλοις, πολλοί Πειραιώτες, Κερατσινιώτες και Δραπετσωνίτες πήγαιναν για μπάνιο στην παραλία, που ένα μέρος της υπάρχει ακόμα στου Ζαβογιάννη. Πού είναι του Ζαβογιάννη;! Εκεί που είναι τα τσιμέντα του Ηρακλή. Κοντά εκεί υπήρχαν και τα Γύφτικα. Γιατί Γύφτικα; Επειδή έμεναν Ρομά… τι σύμπτωση;! Κάτω από τη γέφυρα του Περιφερειακού ζουν ακόμη και σήμερα…

Ο Πειραιάς μας… όσα και χρόνια να έχουν περάσει… όσο και να τον έχουν αλλάξει προς το χειρότερο σε πολλά σημεία… έχει μια ιδιαιτερότητα… παραμένει μοναδικός και αυθεντικός. Ίσως πολλές φορές όλες οι γενιές των Πειραιωτών να δοξάζουμε την καταγωγή μας και την πόλη μας περισσότερο από ότι θα έπρεπε αλλά τον τόπο αυτό δεν τον αλλάζουμε με τίποτα… Αγαπάμε την πόλη μας… Δεν ξέρω αν εμείς οι απλοί πολίτες πιο πολύ από ότι οι άρχοντες της πόλης… Αλλά στο χέρι μας είναι να αλλάξουμε πολλά. Προσπαθούμε για να κάνουμε την πόλη μας καλύτερη. Και όσους δεν έχετε προσπαθήσει μέχρι στιγμής, σας καλώ να το κάνετε. Πάρτε για παράδειγμα τον Π.Ψ. τον πρεσβύτερο, τον παππού μου δηλαδή που δεν αποχωρίστηκε  ποτέ την πόλη του για να μείνει κάπου αλλού εδώ και 94 χρόνια… Έναν αιώνα σχεδόν.

Κάπτεν… 

Παππούλη μου…

Σε ευχαριστώ για όλα!!!

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.