Το CLAN FRASER και ο βομβαρδισμός της 6ης Απριλίου 1941

Ήταν νωρίς το πρωί της 6ης Απριλίου του 1941, όταν οι Γερμανοί επιτέθηκαν στην Ελλάδα, εισβάλλοντας από τα βόρεια σύνορά της. Το λιμάνι του Πειραιά, πολύβουο και κατάμεστο, έμοιαζε ανήσυχο σαν πριν την καταιγίδα. Οι δραστηριότητές του συνεχίζονταν κανονικά μέχρι το βράδυ. Ανάμεσα στα πλοία που ξεφόρτωναν εκείνη τη μοιραία νύχτα της 6ης προς 7η Απριλίου, ήταν και το βρετανικό εμπορικό Clan Fraser, που μετέφερε στα αμπάρια του 250 τόνους ΤΝΤ.

Πειραιάς, 6η Απριλίου 1941

Το CLAN FRASER ήταν ένα από τα πλοία της σειράς Cameron πλοιοκτησίας της Clan Lines Steamships Co. Με ολική χωρητικότητα 7529 κόρους (καθαρή 3524), διαστάσεις 143 ή 141 μέτρα μήκος και 19 μέτρα πλάτος, ναυπηγήθηκε στο Greenock Dockyard Co. του Greenock της Σκωτίας και καθελκύστηκε στις 20 του Δεκέμβρη του 1938. Ολοκληρώθηκε το 1939 και εγγράφηκε στα νηολόγια της Γλασκόβης με αριθμό 165960. Το πλοίο εκινείτο με δυο έλικες και ατμοστρόβιλους συνολικής ισχύος 1370 ίππων και ταχύτητα 17,5 κόμβων. Με το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το Clan Fraser χρησιμοποιήθηκε για την υποστήριξη συμμαχικών επιχειρήσεων στη Μεσόγειο και ήταν ένα από τα τρία εμπορικά πλοία που χρησιμοποιήθηκαν στην επιχείρηση Collar, μια νηοπομπή τροφοδοσίας με στόχο τον ανεφοδιασμό της Μάλτας και της Αλεξάνδρειας.
Η νηοπομπή, που περιελάμβανε τα Clan Fraser, Clan Forbes και New Zeeland Star, ξεκίνησε από τα βρετανικά λιμάνια ανάμεσα στις 12 και 15 Νοεμβρίου 1940 και πέρασε το Γιβραλτάρ ανάμεσα στις 24 και 27 του ίδιου μήνα. Συνοδευόταν από δυο καταδρομικά που μετέφεραν 1370 τεχνικούς της Βρετανικής Πολεμικής Αεροπορίας (Royal Air Force). Η συνοδεία αυτή, με το όνομα Force F, ενισχύθηκε κατόπιν και από ένα αντιτορπιλικό. Επιπλέον, η νηοπομπή είχε κάλυψη από απόσταση στον βορρά από την πολύ ισχυρότερη ναυτική δύναμη Force H. Μια προσπάθεια των Ιταλών να αναχαιτίσουν τα πλοία οδήγησε στη ναυμαχία του ακρωτηρίου Spartivento, μετά την οποία το SS Clan Fraser και το SS Clan Forbes συνέχισαν προς τη Μάλτα, ενώ το New Zeeland Star προς την Αλεξάνδρεια.

Το Clan Fraser συνέχισε να επιχειρεί στη Μεσόγειο μέχρι και τον Απρίλιο του 1941 οπότε και μπήκε για τελευταία φορά στο λιμάνι του Πειραιά, στις 4 Απριλίου, με ένα φορτίο ”πολεμικού υλικού” από όπλα και 250 ή 500 τόνους ΤΝΤ. Το βράδυ της 6ης Απριλίου, πρώτης ημέρας της Γερμανικής εισβολής στη χώρα μας και από τις 21.20, τα βομβαρδιστικά της Luftwaffe με επικεφαλής τον Hans Joachim(Hajo) Hermann άρχισαν τον βομβαρδισμό του Πειραιά. Οι Γερμανοί πόντισαν αρχικά νάρκες και στη συνέχεια χτύπησαν τα πλοία. Το Clan Fraser, το οποίο παρά τη μάλλον αναμενόμενη αεροπορική επιδρομή δεν είχε μεθορμιστεί, χτυπήθηκε κατά μια εκδοχή, από τρεις βόμβες κατά τη διάρκεια της πρώτης και της δεύτερης αεροπορικής επιδρομής και αμέσως πήρε φωτιά. Κατά μια άλλη εκδοχή, η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στο πλοίο προκλήθηκε από τις φλεγόμενες παρακείμενες προς αυτό αποθήκες.
Από τα μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν  επτά, τραυματίστηκαν εννέα και τα υπόλοιπα εγκατέλειψαν το πλοίο. Ο κυβερνήτης, JH Giles, ήταν ένας από τους επιζώντες. Το πλοίο καιγόταν για πέντε ολόκληρες ώρες και παρά τις προσπάθειες που έγιναν για την κατάσβεση της φωτιάς, αυτή δεν έγινε εφικτή. Εξίσου αδύνατη κατέστη και η ρυμούλκηση γιατί το σκάφος είχε εγκλωβιστεί από την πτώση γερανών, ενώ λόγω εισροής υδάτων είχε καθίσει στο βυθό. Επιπλέον, ενδεχόμενη απομάκρυνση του θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη, λόγω του πεδίου των μαγνητικών ναρκών.
Έτσι, γύρω στις 03.15 της 7ης Απριλίου, η τροτύλη (ΤΝΤ) που μετέφερε το Clan Fraser εξερράγη, μετατρέποντας το λιμάνι σε αληθινή κόλαση. Η ισχυρότατη έκρηξη προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές στις εγκαταστάσεις του Πειραιά και στα αγκυροβολημένα πλοία, ενώ έγινε αισθητή σε απόσταση 15 μιλίων. Πυρακτωμένα συντρίμμια εκτοξεύονταν σε ύψος πολλών μέτρων και μετέδιδαν τη φωτιά σε γειτονικά πλοία που ήταν δεμένα στο λιμάνι, καθώς και σε κτίρια και αποθήκες στην ξηρά. Την κατάσταση του χάους ολοκλήρωσε μια δεύτερη έκρηξη στις 03.30 η οποία είχε ως αποτέλεσμα και την ολοκληρωτική κυριολεκτικά διάλυση του Clan Fraser, ενώ οι φλεγόμενες φορτηγίδες που παρασύρονταν από τον αέρα, μετέδιδαν τη φωτιά σε όλο το λιμάνι.

Όταν το κομμάτι βρισκόταν ακόμα στον Τινάνειο Κήπο (2009)

Κομμάτια του πλοίου βρέθηκαν σε μεγάλες αποστάσεις. Μια ατσάλινη πλάκα 7×1  μέτρων έπεσε πάνω στη γέφυρα του πλοίου της ίδιας εταιρίας Clan Cumming που βρισκόταν και αυτό στο λιμάνι του Πειραιά. Ένα τμήμα επίσης από την 12.5 τόνων γέφυρα του Clan Fraser βρέθηκε ένα μίλι μακριά και ένα κομμάτι του 80 τόνων γερανού του βρισκόταν για πολλά χρόνια σφηνωμένο σε ένα δέντρο του Τινάνειου Κήπου. Εδώ και κάποιο καιρό βρίσκεται και εκτίθεται προστατευμένο στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά.

Οι λεπτομέρειες για την καταστροφή

Σε διάφορα πιθανά ερωτήματα που μπορεί να ανακύψουν σχετικά με την καταστροφή του Clan Fraser, ο  αναγνώστης μπορεί να βρει απαντήσεις και ενδιαφέρουσες πληροφορίες στο βιβλίο του Μελισσηνού ”Αρχείο Μελισσηνού: Το Ναυτικό στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο” και στη βιογραφία του Πρόδρομου Μποδοσάκη- περιλήψεις και των δυο βιβλίων υπάρχουν στο διαδίκτυο, από τις οποίες αντλούνται και τα παρακάτω στοιχεία. Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα αναφέρονται, πριν από την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα είχε παραχωρηθεί στους Βρετανούς, ένα τμήμα του λιμανιού του Πειραιά, για την εξυπηρέτηση του εκστρατευτικού τους σώματος. Το τμήμα αυτό βρισκόταν κάτω από τον αποκλειστικό τους έλεγχο, ενώ οι Βρετανοί τηρούσαν απόλυτη μυστικότητα ως προς τον κατάπλου, τις ημερομηνίες και το φορτίο των πλοίων, το οποίο κατά την πάγια τακτική τους ανέφεραν στις Ελληνικές Αρχές ως ”MILITARY STORES”
Η περίπτωση όμως του SS Clan Fraser αποτέλεσε εξαίρεση στο γενικό αυτό κανόνα, καθώς οι Βρετανοί υποστήριξαν αργότερα ότι οι Έλληνες είχαν ενημερωθεί για το φορτίο του πλοίου, κάτι που η Ελληνική πλευρά αρνιόταν. Διαφορετικές, επίσης, είναι και οι απόψεις ως προς το ποιος έφερε την ευθύνη που το Clan Fraser ξεφόρτωνε το επικίνδυνο φορτίο στο κεντρικό λιμάνι της χώρας και μια αεροπορική επιδρομή ήταν μάλλον αναμενόμενη. Έτσι, ενώ οι Βρετανοί υποστήριζαν πως αυτοί είχαν ζητήσει να γίνει η εκφόρτωση των εκρηκτικών στις προβλήτες των ναυπηγείων Σκαραμαγκά, ο τότε Α/ΓΕΝ Ναύαρχος Σακελλαριου ΠΝ, ισχυριζόταν ακριβώς το αντίθετο.
Στο σημείο αυτό είναι διαφωτιστικά και τα στοιχεία που καταγράφονται στη βιογραφία του Μποδοσάκη. Όπως αναφέρεται, το Clan Fraser μετέφερε ”από 6 τόνους τερτύλης, 500 τόνους τροτύλης, πυροσωλήνες, φορτηγά αυτοκίνητα και άλλα υλικά πολέμου”, με προορισμό το Πυριτιδοποιείο και Καλυκοποιείο που ανήκε στον ίδιο. Στις 2 Απριλίου ο κύριος Μποδοσάκης ειδοποιήθηκε από τους Βρετανούς για την άφιξη του πλοίου στον Πειραιά και ενημέρωσε σχετικά στο Γενικό Επιτελείο Στρατού τον προϊστάμενο Μεταφορών, αντισυνταγματάρχη Μεταξά. Ζήτησε μάλιστα, λόγω της επικινδυνότητας του εν λόγω φορτίου να πραγματοποιηθεί η εκφόρτωση στην Ελευσίνα και όχι στον Πειραιά, αίτημα το οποίο όμως απορρίφθηκε τόσο από τη Βρετανική όσο και από την Ελληνική πλευρά…
Η άρνηση αυτή μπορούσε να δικαιολογηθεί λόγω της ασφάλειας που παρείχε η ύπαρξη ήδη των Βρετανικών πολεμικών στο λιμάνι του Πειραιά. Με βάση τα δεδομένα αυτά, οι Έλληνες φαίνεται ότι είχαν γνώση του επικίνδυνου φορτίου που μετέφερε το Clan Fraser, ίσως όμως η Διεύθυνση Μεταφορών, αν και είχε ειδοποιηθεί από τον Μποδοσάκη να μην είχε ενημερώσει αναλόγως τις Λιμενικές Αρχές. Ένα ερώτημα το οποίο προέκυψε ήταν αν τελικά το Clan Fraser αποτέλεσε πραγματικό στόχο της Γερμανικής αεροπορικής επιδρομής ή η καταστροφή του αποτέλεσε ένα ”τυχαίο ” γεγονός. Τα γεγονότα συγκλίνουν προς την πρώτη εκδοχή, δεδομένης και της κατασκοπείας, που είχε διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο στην περίπτωση του μοιραίου πλοίου. Οι Βρετανοί, μάλιστα, είχαν κατηγορήσει ευθέως τις ελληνικές αρχές ότι δεν είχαν λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις και ότι τα μέλη της γερμανικής πρεσβείας, αλλά και κάποιων άλλων φιλικών προς τη Γερμανία χωρών οι πρεσβείες κατασκόπευαν ανενόχλητα και συνεχώς το λιμάνι του Πειραιά. Συνεπώς, η Γερμανική αεροπορία γνώριζε χαρτί και καλαμάρι τους στόχους της.

Το λιμάνι στις 7/4/1941

Αξιοσημείωτο είναι δε ότι την ήμερα της Γερμανικής εισβολής αποφασίστηκε η απομάκρυνση ορισμένων πλοίων από το κατάμεστο λιμάνι. Ωστόσο, το Clan Fraser ουδέποτε απομακρύνθηκε. Εκτός αυτού μέσα στο λιμάνι παρέμειναν τα Βρετανικά πολεμικά AJAX και CALCUTTA, το πλοίο της ίδιας εταιρίας Clan Cumming, το City of Roubaix και πολλά Ελληνικά ανάμεσα στα οποία τα ΠΕΤΑΛΙΟΙ, ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, ΠΟΛΙΚΟΣ, ΣΤΥΛΙΑΝΗ, ΕΥΒΟΙΚΟΣ, Κ.ΛΟΥΛΟΥΔΗΣ, ΥΠΑΙΝΙΣ, ΚΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΣΙΦΝΟΣ, ΑΘΗΝΑΙ, ΜΟΣΧΑ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ, ΑΓΑΛΙΑΝΗ, ΠΑΤΡΙΣ, καθώς και αρκετά καΐκια και φορτηγίδες. Οι περισσότερες πηγές συμφωνούν με τη μεταπολεμική έκθεση του υπολιμενάρχη που αναφέρει πως η πρώτη αεροπορική επιδρομή πραγματοποιήθηκε στις 21.20, το Clan Fraser χτυπήθηκε απευθείας από τα αεροπλάνα. Ο Μελισσηνός, όμως, εκφράζει κάποιες επιφυλάξεις καθώς το γεγονός αυτό δεν πιστοποιήθηκε και θεωρεί ότι η φωτιά που εκδηλώθηκε στο πλοίο μπορεί να προερχόταν από μια φλεγόμενη φορτηγίδα και από το φλεγόμενο υπόστεγο δίπλα του.

Τα πλοία που βρίσκονταν στο λιμάνι

Κυρα Παναγιά  και το Ακρόπολις

Το Πολικός

     το Πατρίς

Σε ένα αγγλικό site αναφέρονται στοιχεία των πλοίων στα Γερμανικά

6. 4. 41
G da Acropolis 17 1393 + D/He 111 I/LG 1,2/KG4 Piräus B
G da Agalliani 11 1656 + D/He 111 Piräus B
G da Artemis Pitta 06 1433 + D/Fl Piräus B
B ma Cingalese Prince 8474 = D/He 111 Piräus B
B da City of Robaix 28 7108 + D/He 111 Piräus B
B da Clan Frazer 39 7529 + D/He 111 Piräus B
G da Constantinos Louloudis
22 4697 + D/He 111 Piräus B
B da Cyprian Prince 37 1988 + D/He 111 Salamis B
B ma Devis 6054 = D/He 111 Piräus B
G ds Elpis + D/He 111 Piräus B
G da Evoikos 22 4792 + D/He 111 Piräus B
G sa Georgios 146 + D/He 111 Piräus B
G sa Halcyon T 99 + D/He 111 Piräus B
B PE Hyacinth 950 = D/He 111 Piräus B
G da Kyrapanagia II 99 1012 + D/He 111 Piräus B
G dy Milos 95 598 + D/He 111 Piräus B
G da Nitsa 4732 = D/He 111 Piräus B
G dp Patris 11 1706 + D/He 111 Piräus B
G da Petalli 17 6565 + D/He 111 Piräus B
G da Point Clear 4839 = D/He 111 Piräus B
G da Styliani 96 3256 + D/He 111 Piräus B
B my Surf 02 496 + D/He 111 Piräus B
da ds Viking 04 386 + D/He 111 Piräus B

και πως καταστράφηκαν ή βυθίστηκαν τα εξής:

6 April, due to air attack 
(λόγω της αεροπορικής επίθεσης) :
ACROPOLIS Greek 1393 tons
CITY OF ROUBAIX British 7109 tons
CLAN FRASER British 7529 tons
CYPRIAN PRINCE British 1988 tons
ELPIS (tug) Greek –
EVOIKOS Greek 4792 tons
HALCYON (Caique) Greek –

7 April, due to fire and explosion
(7 Απριλίου λόγω της φωτιάς και της έκρηξης)
PATRIS British 1706 tons
STYLIANI Greek 3526 tons
SURF (yacht) British 496 tons
PETALLI Greek 6465 tons
GEORGIOS Greek 146 tons
KYRAPANAGIA II Greek 1012 tons
VIKING (tug) Danish 386 tons

Από το δεύτερο κύμα της αεροπορικής επίθεσης χτυπήθηκαν πλοία, τα ναυπηγεία Βασιλειάδη καθώς και τα ήδη φλεγόμενα υπόστεγα δίπλα στο Clan Fraser, ενώ σύμφωνα με τον υπολιμενάρχη και πάλι το Clan Fraser. Η γερμανική επιδρομή ολοκληρώθηκε στις 23.35 και αμέσως προέκυψε το πρόβλημα της απομάκρυνσης του επικίνδυνου αυτού πλοίου. Όμως, οι γερανοί που είχαν πέσει πάνω στο πλοίο, το είχαν παγιδεύσει, κάνοντας την απομάκρυνσή του αδύνατη. Επιπλέον, το πλοίο είχε εγκαταλειφθεί από το πλήρωμά του, ενώ σύμφωνα με τον υπολιμενάρχη πάντα το πλοίο είχε ”καθίσει” λόγω εισροής υδάτων. Ο Μελισσηνός παρέχει την πληροφορία ότι το πλοίο κάθισε όταν διατάχθηκε η κατάκλισή του με στόχο την πυρόσβεση χωρίς να υπολογισθεί το μικρό βάθος του λιμανιού στο σημείο αυτό.

Την κατάσβεση της πυρκαγιάς στο πλοίο ανέλαβαν τα ρυμουλκά ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΚΕΡΑΥΝΟΣ και το Σουηδικό ναυαγοσωστικό VIKING. Η κατάσταση όμως ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη καθώς οι 500 τόνοι τροτύλης του Clan Fraser μπορούσαν να εκραγούν από στιγμή σε στιγμή. Στις 3.15 το πρωί ενώ οι προσπάθειες είχαν αποβεί άκαρπες και η πυρκαγιά μαινόταν ανεξέλεγκτη, την ώρα που ο λιμενάρχης είχε κληθεί σε σύσκεψη από τους Άγγλους, η τροτύλη εξερράγη, μετατρέποντας το λιμάνι σε μια πύρινη κόλαση. Η καταστροφή ολοκληρώθηκε και με τη δεύτερη έκρηξη ένα τέταρτο της ώρας μετά. Το λιμάνι είχε παραδοθεί στις φλόγες. Το ίδιο βράδυ  ο Βασιλιάς Γεώργιος, ο διάδοχος Παύλος και ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής κατέβηκαν στον Πειραιά, όπου έγιναν μάρτυρες της χαώδους κατάστασης, την οποία επιδείνωναν η αδυναμία συντονισμού των διάφορων υπηρεσιών και ο πανικός που προκαλούσαν οι διαδόσεις για άλλες εκρήξεις.
Με στόχο την αποκατάσταση της τάξης, την όσο το δυνατό ταχύτερη επαναλειτουργία του λιμανιού  αλλά και την ανύψωση του ηθικού των ανθρώπων ο πρωθυπουργός Κορυζής με απόφαση που υπέγραψε επιτόπου, ίδρυσε την Ανώτερη Διοίκηση Πειραιά, στην οποία υπάγονταν όλες οι κρατικές και οι δημοτικές υπηρεσίες  και η οποία αναφερόταν απευθείας σε αυτόν. Κατόπιν οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην κατάσβεση των πυρκαγιών και στον καθαρισμό του λιμανιού από τις νάρκες, ο οποίος πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια Βρετανού ειδικού, ο οποίος στάλθηκε ειδικά για αυτό τον σκοπό από την Αλεξάνδρεια.

”Μετά τη Ναυμαχία του Matapan (Ταίναρου), το μεγαλύτερο μέρος του στόλου επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια για να ανεφοδιαστεί. Δυο όμως καταδρομικά το HMS AJAX και το HMS PERTH, της 7ης Μοίρας Καταδρομικών, παρέμειναν για να περιπολούν στο Αιγαίο, βόρεια της Κρήτης, προστατεύοντας τη δυτική πλευρά κάθε νηοπομπής που πήγαινε ή ερχόταν από την Ελλάδα. Ένα Βρετανικό εκστρατευτικό σώμα μαζί με Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς είχε σπεύσει με βοήθεια των Ελλήνων και ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεων αυτών που είχαν εξοικονομηθεί από τον ”πόλεμο της ερήμου” κατά του Ρόμελ είχε μεταφερθεί από αυτά τα 2 καταδρομικά. Η ατμόσφαιρα τόσο στο AJAX όσο και στο PERTH ήταν εξαιρετικά φιλική, καθώς οι πλοίαρχοι τους ήταν παλιοί φίλοι και το ηθικό των στρατιωτών, κυρίως βετεράνων, ήταν εξαιρετικά υψηλό. Όπως αναφέρει ο Warwick ”Ενα ωραίο πρωινό κατά τις 6 Απριλίου μπήκαμε περήφανοι στο λιμάνι του Πειραιά με τις μπάντες μας να παιανίζουν, ενώ οι Έλληνες έμοιαζαν να απολαμβάνουν την είσοδο μας αυτή. Οι Αυστραλοί έπαιζαν το Waltzing Matilda και μετά ακολουθούσε ένα Ελληνικό σουξέ της εποχής με αρκετά τσουχτερά λόγια για το Μουσολίνι, κάτι που έκανε το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο στην αποβάθρα να ζητωκραυγάζει και να διασκεδάζει εξαιρετικά. Οι Έλληνες γνώριζαν καλά τα λόγια και εμείς αν και τα αγνοούσαμε βέβαια, δεν ήταν δύσκολο να τα φανταστούμε. Και τα 2 πλοία έδεσαν στο στενό λιμάνι με τις πλώρες προς τα έξω. Μια νηοπομπή φόρτωνε εφόδια και πυρομαχικά. Ένα αντιαεροπορικό καταδρομικό και κορβέτες που τη συνόδευαν βρισκόταν και αυτά στο κατάμεστo λιμάνι. Εκεί ήταν αγκυροβολημένα και μερικά ελληνικά αντιτορπιλικά.

                           

 Ajax και Perth στο λιμάνι του Πειραιά


Η εκφόρτωση εκρηκτικών από ένα εμπορικό πλοίο 10.000 τόνων, το Clan Fraser, πραγματοποιείτο στην απέναντι προβλήτα. Μερικά εκρηκτικά φορτώνονταν σε φορτηγίδες και απομακρύνονταν. Ειπώθηκε ότι το φορτίο των εκρηκτικών του πλοίου ήταν γύρω στους 4.000 τόνους και ένα μέρος αυτού προοριζόταν για την καταστροφή νευραλγικών σημείων στα βόρεια ορεινά.
Οι ειδήσεις στο ραδιόφωνο εκείνη την ημέρα ήταν κακές. Γερμανικά Στρατεύματα συγκεντρώνονταν στα βόρεια σύνορα. Ήταν προφανές ότι οι Γερμανοί προετοιμάζονταν για εισβολή στην Ελλάδα. Μια έκτη αίσθηση έκανε τον πλοίαρχο μας να ζητήσει την άδεια να αγκυροβολήσει έξω από τον Φαληρικό Όρμο. Μετακινηθήκαμε το ίδιο εκείνο απόγευμα και όταν αγκυροβολήσαμε έδωσε άδεια μόνο σε μια βάρδια ενώ κράτησε όλους τους άλλους άνδρες στις θέσεις τους. Βγήκα εκείνο το απόγευμα με έναν καλό φίλο, τον Terry Power με τον οποίο γνωριζόμαστε εδώ και 16 χρόνια και πήραμε ένα ταξί για την Αθήνα.”
Αφότου ανέβηκαν στην Αθήνα οι δυο αξιωματικοί του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού επισκέφτηκαν αρχικά τη Γερμανική Πρεσβεία, ύστερα πήγαν στο King George στο Σύνταγμα για ποτό και τελείωσαν τη βόλτα τους στην Αθήνα πηγαίνοντας για φαγητό στην Πλάκα με θέα την Ακρόπολη. Εκεί όμως τους βρήκε ο βομβαρδισμός στην πόλη του Πειραιά. Χαρακτηριστικός ήταν ο πανικός του ιδιοκτήτη του μαγαζιού όπου γευμάτισαν οι δυο Βρετανοί. ”Συναγερμός, συναγερμός” φώναξε χαρακτηριστικά ειδοποιώντας τους για την αεροπορική επιδρομή. Αφού ήπιαν ένα καφέ πήραν ένα ταξί πάλι για να κατέβουν στο φλεγόμενο Πειραιά.
Χαρακτηριστικά ο Υποπλοίαρχος Warwick αναφέρει: ” Έξω στη συσκότιση βρήκαμε ένα ταξί για να μας πάει στην προκυμαία. Ο οδηγός μας είπε ότι είχαν πέσει βόμβες στο λιμάνι και στην αποβάθρα. Πόσο δίκιο είχε, μπορούσαμε να δούμε τη λάμψη στον ορίζοντα. Κατά την άφιξη μας στην προκυμαία ένας Αυστραλός φρουρός μας έδωσε ένα μήνυμα από το σκάφος μας ότι καθώς είχαν ποντιστεί νάρκες στο λιμάνι δεν θα πρεπε να γίνει καμιά προσπάθεια να μεταφερθεί το πλήρωμα στο PERTH μέχρι το πρωί όποτε και τα ναρκαλιευτικά θα είχαν ανοίξει ένα ασφαλές πέρασμα. Καθήκον μου ήταν να τακτοποιήσω όσο καλύτερα μπορούσα αξιωματικούς και ναύτες στα πλοία που βρισκόταν στο λιμάνι. Αυτό προσπάθησα να κάνω τακτοποιώντας όσους περισσότερους Αυστραλούς μπόρεσα στο AJAX. Κατόπιν ο Terry και εγώ κρίναμε ότι θα ήταν συνετό να επιστρέψουμε στο σκάφος μας, το PERTH. Αλλά πως;!Βηματίζαμε στην προκυμαία αναζητώντας μια βάρκα. Ακριβώς πίσω από το πλοίο με τα πυρομαχικά βρήκαμε μια μικρή βάρκα. Μια ξύλινη βάρκα με κουπιά πάνω από ένα πεδίο ποντισμένων μαγνητικών ναρκών φαινόταν κάτι αρκετά ασφαλές… Με την άδεια του φρουρού ξεκινήσαμε και αφού διπλώσαμε τα χιτώνιά μας για να κωπηλατούμε πιο εύκολα τότε είδαμε μια αποθήκη στις φλόγες. Ήταν το υπόστεγο παραπλεύρως του πλοίου με τα πυρομαχικά. Επίσης στη λάμψη της φωτιάς είδαμε δυο φορτηγίδες, που τα καλύμματά τους είχαν πεταχτεί μακριά. Το χειρότερο, όμως, ήταν ότι ο άνεμος μετέφερε σπινθήρες φωτιάς σε όλη την προκυμαία. Οι φορτηγίδες δε βρίσκονταν σε απόσταση μεγαλύτερη από 400 γιάρδες από τα πλοία μας στο λιμάνι.
  Τραβήξαμε λοιπόν, προς το πλοίο με τα πυρομαχικά και προσπαθήσαμε να δέσουμε όσο πιο γρήγορα γινόταν τις φορτηγίδες πίσω από τη βάρκα μας. Γνωρίζαμε ότι είναι εφικτό να μετακινήσει κανείς ένα σκάφος με βαρύ φορτίο εάν κωπηλατήσει δυνατά. Την ώρα που ο Terry απομάκρυνε τη δεύτερη φορτηγίδα από το πλοίο μου φώναξε ”ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΥΡΩΜΕΝΟ”. Δεν ξέραμε όμως πόσο άσχημη ήταν η φωτιά. Στην πραγματικότητα το πλοίο καιγόταν στα κάτω καταστρώματα ενώ ευτυχώς οι φορτηγίδες δεν είχαν αρπάξει φωτιά. Κωπηλατούσαμε λοιπόν σκληρά προς το στόμιο του λιμανιού και προς το καράβι μας. Είχαμε κάνει 100 με 200 γιάρδες όταν το πλοίο τινάχτηκε στον αέρα… Χωρίς να το καταλάβουμε οι δυο μας πέσαμε στο νερό για να προστατευτούμε από την έκρηξη. Το κύμα που προκλήθηκε μας ρούφηξε και μας στροβίλισε προς στα κάτω μέσα στα βρώμικα γεμάτα λάδια νερά. Βγαίνοντας στην επιφάνεια τα πνευμόνια μου έκαναν έναν ήχο σαν ένα μπαλόνι που έσκασε. Δεν άκουγα και ήμουν τυφλωμένος από το πετρέλαιο, η πλάτη μου πονούσε, αλλά ευτυχώς ήμουν ζωντανός. Τότε άρχισαν να πέφτουν συντρίμμια σε όλη την επιφάνεια του νερού. Κομμάτια από το πλοίο που αφού είχαν τιναχτεί για εκατοντάδες μέτρα στον αέρα έπεφταν κάτω.
  Προσπαθούσα να κολυμπάω κρατώντας το κεφάλι μου μέσα στο νερό για να προστατευτώ. Κάτι έπεσε πάνω στην πλάτη μου προκαλώντας μου ακόμα μεγαλύτερο πόνο. Ωστόσο, ήμουν ξανά στην επιφάνεια και είχα τις αισθήσεις μου. Τα συντρίμμια σταμάτησαν πια να πέφτουν. Μέσα στο σκοτάδι άκουσα το φίλο μου να φωνάζει το όνομά μου. Του απάντησα και αυτός μου είπε πως είχε βρει τη βάρκα μας. Καθώς δυσκολευόμουν να κολυμπήσω πιάστηκα από ένα κομμάτι ξύλο και κολύμπησα προς αυτόν. Η έκρηξη μας είχε απομακρύνει για καμιά 100 γιάρδες. Οι φορτηγίδες είχαν βυθιστεί και το πλοίο με τα πυρομαχικά είχε εξαφανιστεί μέχρι την ίσαλο γραμμή.Ολόγυρα στο λιμάνι υπήρχαν εστίες φωτιάς. O Terry με τράβηξε στη βάρκα. Βγήκαμε και δεν μπορούσαμε να αναπνεύσουμε. Η βάρκα είχε διαρροή, αλλά εμείς προσπαθούσαμε να κωπηλατήσουμε αργά για να απομακρυνθούμε από το φλεγόμενο ναυάγιο. Τότε, μια δεύτερη έκρηξη συγκλόνισε το λιμάνι του Πειραιά και οι λέβητες του πλοίου τινάχτηκαν στον αέρα σαν τεράστια κόκκινα μπαλόνια!!! Ήμαστε τόσο σοκαρισμένοι και πονούσαμε τόσο που το μόνο που σκεφτόμασταν είναι να μένουμε σκυμμένοι καλύπτοντας τα κεφάλια μας. Όπως προσπαθούσαμε να απομακρυνθούμε από τα συντρίμμια βλέπαμε παντού σε όλο το λιμάνι φωτιές.
  Τελικά η βάρκα μας άρχισε να βυθίζεται κοντά σε μια ελληνική μηχανότρατα. Ζητήσαμε βοήθεια και μας έριξαν ένα σκοινί. Εγώ βρέθηκα να σκαρφαλώνω στην αλυσίδα της άγκυρας και από εκεί με τράβηξαν πάνω στο κατάστρωμα. Μας μετέφεραν στην ξηρά σε ένα αυτοκίνητο γεμάτο τραυματίες. Μερικοί όμως ήταν ήδη νεκροί. Μας οδήγησαν στο Ελληνικό Ναυτικό νοσοκομείο για να μας καθαρίσουν από τα πετρέλαια και μας τακτοποίησαν σε ένα κρεβάτι στο θάλαμο των αξιωματικών.Σεντόνια και μαξιλάρια ήταν καλυμμένα με θραύσματα τζαμιών, λόγω της έκρηξης που είχε γίνει κάπου δυο μίλια μακριά. Δίπλα στο κρεβάτι βρήκα τα χρυσά μου μανικετόκουμπα που τα είχαν αφαιρέσει από το σκισμένο μου πουκάμισο και τα είχαν τοποθετήσει σε ένα κουτάκι σπίρτα. Για να μας περάσει ο πόνος ένας Έλληνας νοσοκόμος μάς έδινε να πιούμε από ένα μπουκάλι μπράντι Μεταξά. Έτσι εγώ βόγγηξα για μισό μπουκάλι και μετά κοιμήθηκα.”
Την επόμενη μέρα οι δυο αξιωματικοί επέστρεψαν στο πλοίο τους.

Στις 8 Απριλίου μια μόλις μέρα μετά το βομβαρδισμό, παρά τις ανυπολόγιστες καταστροφές του λιμανιού και παρόλο που οι φωτιές δεν είχαν σβήσει τελείως και το λιμάνι δεν είχε πλήρως καθαριστεί από τις νάρκες, οι άνθρωποι άρχισαν να επιστρέφουν και η κίνηση στον Πειραιά ξανάρχισε δειλά. Το πρώτο πλοίο που μπήκε για να ξεφορτώσει ήταν το ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ. Ωστόσο η καταστροφή του Clan Fraser, την πρώτη κιόλας μέρα του πολέμου δεν στέρησε μόνο στην Ελλάδα πολύτιμο στρατιωτικό υλικό. Υποχρέωσε, όπως ανέφερε αργότερα ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, τους συμμάχους να χρησιμοποιούν μικρά και περιφερειακά λιμάνια για την εκφόρτωση του πολεμικού υλικού, ενώ παράλληλα κατέδειξε τα προβλήματα και τις αδυναμίες του κρατικού συντονισμού. Όσον αφορά, όμως στην αντιφατικότητα των πληροφοριών και των ειδικών λεπτομερειών σχετικά με την τύχη του πλοίου, αλλά και το παρασκήνιο γύρω από αυτό, αυτά εξηγούνται φυσικά λόγω της κρισιμότητας και των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούσαν τότε. Παράλληλα αφήνουν ελεύθερο το πεδίο για περαιτέρω έρευνα, παρέχοντας τη δυνατότητα για αξιοποίηση της κάθε σχετικής πληροφορίας.

”Τα εκτελεσθέντα από του 1923 μέχρι της ενάρξεως του πολέμου κύρια έργα (στο λιμάνι) ήταν η κατασκευή κρηπιδώματος 2756 μέτρων από της δεξαμενής Βασιλειάδου μέχρι της γωνίας της προβλήτας Τζελέπη εις βάθη 8 μέχρι 10 το πολύ μέτρων και η οικοδόμησις των μεγάλων υπόστεγων, ελεγκτηρίων, αποθηκών αποταμιεύσεως, μηχανουργείου κλπ. Αι δε μηχανολογικαί εγκαταστάσεις απηρτίζοντο: Εκ δυο γερανογεφυρών  εκφορτώσεως και μεταφοράς γαιάνθρακος, εκ 17 ηλεκτροκίνητων γερανών δυο τόνων, 4 των πέντε τόνων και δυο έτι σταθερών ηλεκτροκίνητων των 2 τόνων, εκ του συγκροτήματος των αναρροφητήρων σίτου (silos) εκ των εσωτερικών μηχανολογικών εγκαταστάσεων των λιμενικών υπόστεγων, εκ των ηλεκτρικών υποσταθμών, του μηχανουργείου συντηρήσεως και επισκευών κλπ. Αποτέλεσμα των εκρήξεων του ατμόπλοιου Clan Fraser κατά τη νύκτα της 6ης προς την 7ην Απριλίου 1941 και έτερου γερμανικού την 20ην Μαΐου 1941, των ζημιών κατά τη διάρκεια της εχθρικής κατοχής και της μεθοδικής δι’ ανατινάξεων καταστροφής παρά του εχθρού κατά την αποχώρησιν του υπήρξε η καταστροφή των κρηπιδωμάτων κυματοθραυστών, κτηρίων και λοιπών λιμενικών κατασκευών.
 Εκ των άνω μηχανολογικών εγκαταστάσεων δεν διεσώθησαν παρά ένας ηλεκτρικός γερανός των 2 τόνων εν λειτουργία και 2 άλλοι, οι οποίοι όμως χρήζουν σοβαρών επισκευών. Κατά έκθεσιν των υπηρεσιων του Οργανισμου Λιμενος Πειραιως ,η αποτιμησις των καταστορων εις προπολεμικας δραχμας ανερχεται εις 325.000.000 ,εξ αυτων  55.000.000 δρχ αναλογουν εις ζημιας κτηριων ,112.000.000 δρχ των κρηπιδωματων ,μονιμων δεξαμενων,και  κυματοθραυστων,18.000.000 δρχ λιμενικων χωρων υπαιθρου ,δικτυου υδρευσεως κλπ,140.000.000 δρχ εις ζημιας του μηχανικου εξοπλισμου.”Πηγές
-Περιοδικο Εφοπλιστης ,τευχος 220 ,Αυγουστος 2011
-el.wikipedia.org / en.wikipedia.org
-www.shipspotting.com
-warsailors.com-shipfriends.gr