Σαν σήμερα, 13 Οκτωβρίου 1944, ο Πειραιάς απελευθερώνεται από τα στρατεύματα κατοχής, μετά από 1.265 μέρες. Ήταν η πόλη που από την πρώτη ημέρα και καθ’ όλη τη διάρκεια του ελληνοιταλικού/ελληνογερμανικού πολέμου και της Κατοχής, λόγω του λιμανιού και των βιομηχανιών, υφίσταται τις μεγαλύτερες καταστροφές. Την ίδια ώρα, οι κάτοικοι του Πειραιά προκαλούν τεράστιες ζημιές στον κατακτητή.
Στη διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου, ο Πειραιάς θα βομβαρδιστεί από τέσσερις αεροπορίες. Την Ιταλική, την Γερμανική Luftwaffe και στη διάρκεια των τελευταίων ετών της Κατοχής τόσο από τη Βρετανική RAF όσο και την Αμερικανική USAAF. Μόνο κατά το διπλό Συμμαχικό βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου 1944, ο Πειραιάς θρήνησε περισσότερους από 700 νεκρούς! Ωστόσο οι απώλειες δεν ήταν μόνο αυτές. Καθώς η πείνα και οι κακουχίες έπλητταν καθημερινά την πόλη με το έντονο εργατικό και προσφυγικό στοιχείο.
Δυστυχώς ο Πειραιάς δεν περιλαμβάνονταν στην ανεπίσημη αλλά ουσιαστική ανακήρυξη των Αθηνών ως «ανοχύρωτης πόλεως» για να γλυτώσει έτσι τις καταστροφές σε δημόσιες υποδομές, όπως το λιμάνι, οι αποθήκες του, οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κλπ. Με ανατινάξεις και καταστροφές των Γερμανών στο λιμάνι, στις δεξαμενές Βασιλειάδη, στις εγκαταστάσεις της Shell, στα σιλό και τις αποθήκες και κυρίως με την Ηρωική μάχη στην “Ηλεκτρική”, που τελικώς σώθηκε χάρη στον αγώνα του προσωπικού της εναντίον των αποχωρούντων Γερμανών.
Στη Μάχη της Ηλεκτρικής, όπως έμεινε στην Ιστορία, στις 13 Οκτωβρίου 1944, άνδρες του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, μαζί με το προσωπικό που δούλευε στην Ηλεκτρική (τη σημερινή ΔΕΗ), με το όπλο και τη χειροβομβίδα στο χέρι κατάφεραν, να αποτρέψουν τους Γερμανούς, περίπου 60 άνδρες της φρουράς του, από το να ανατινάξουν το εργοστάσιο φεύγοντας, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα να μην έχει η Αθήνα και το λεκανοπέδιο ρεύμα ενόψει μάλιστα του επικείμενου – τότε – χειμώνος.
Σύμφωνα με το www.el.wikipedia.org τη νύχτα της 11ης Οκτωβρίου 1944, δυνάμεις του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ εξουδετέρωσαν τρία φρεάτια υπονομεύσεως με εκρηκτικά που είχαν στόχο την ανατίναξη του λιμανιού του Πειραιά, ώστε να μην είναι δυνατή η χρησιμοποίησή του από τους Συμμάχους.
Την επομένη, 12 Οκτωβρίου 1944, οι 60 Γερμανοί φρουροί του εργοστασίου της Ηλεκτρικής ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με τον ΕΛΑΣ της περιοχής καθώς και με την εργοστασιακή επιτροπή του ΕΑΜ. Τότε συμφωνήθηκε πως ο ΕΛΑΣ δεν θα επιτεθεί κατά των Γερμανών, με αντάλλαγμα τη μη καταστροφή των υποδομών του εργοστασίου καθώς και την απελευθέρωση των εγκλωβισμένων Ελλήνων εργατών από τους Γερμανούς, οι οποίοι αποχωρούσαν και τους κρατούσαν ως ένα είδος «ομήρων».
Πραγματικά οι Γερμανοί φρουροί αποχώρησαν χωρίς να συγκρουστούν με τον ΕΛΑΣ, ο οποίος ανέπτυξε τη δύναμή του γύρω από το εργοστάσιο. Την επομένη ημέρα όμως, 13 Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις υγρών καυσίμων της (Βρετανικής τότε) Shell στο Πέραμα, με αποτέλεσμα η φρουρά των Γερμανών της Ηλεκτρικής να επιστρέψει για να καταστρέψει και το εργοστάσιο.
Τέσσερις Λόχοι του Ι/6 Τάγματος (1ο Τάγμα το 6ου Συντάγματος, όπως αναγράφονταν μέχρι και τη μεταπολεμική αναδιοργάνωση του Ελληνικού Στρατού, όπου κάθε τάγμα απέκτησε ξεχωριστή και μοναδική αρίθμηση) του ΕΛΑΣ Πειραιά κινήθηκαν εναντίον των Γερμανών ενώ ομάδες ένοπλων πολιτών του ΕΑΜ έκοβαν τα σύρματα από τους τηλεφωνικούς στύλους.
Αμέσως σε βοήθεια των ΕΛΑΣιτών έσπευσαν οπλισμένοι εργάτες της Ηλεκτρικής υπό τον μηχανικό υπηρεσίας Βενιζέλο Αποστολίδη. Οι Γερμανοί εγκλωβίστηκαν σε κλοιό έξω από το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής. Ομάδα αστυφυλάκων, υπό τον Ταξίαρχο Παυσανία Κατσώτα, κινήθηκε προς το Κερατσίνι για να βοηθήσει τους μαχόμενους Έλληνες αντιστασιακούς.
Το ΙΙ/6 Τάγμα Κοκκινιάς του ΕΛΑΣ κάλυπτε τα νώτα των αμυνομένων στη περιοχή μεταξύ Νίκαιας και Αιγάλεω, καθώς η οδός «εξόδου» των Γερμανών είχε οριστεί η Ιερά οδός.
Έπειτα από πέντε ώρες σκληρής μάχης οι Γερμανοί νικήθηκαν, με απώλειες 11 νεκρούς, 21 τραυματίες και 24 αιχμαλώτους, οι οποίοι παραδόθηκαν στους Βρετανούς μετά από μερικές μέρες. Ο ΕΛΑΣ και οι εργαζόμενοι είχαν 11 ηρωικούς νεκρούς, τους: Αντώνη Καλαποθάκο (γραμματέα της εργοστασιακής οργανώσεως του ΕΑΜ), Νέστορα Γεωργιάδη (εργάτη της «Ηλεκτρικής»), Δημήτρη Μαργαρώνη, Ιωάννη Ηλιόπουλο, Παναγιώτη Κοσμίδη, Γρηγόρη Μεγγίσογλου, Συρίγο Παπάζογλου, Γιώργο Γκιόρδα, Ανδρέα Κουνούπα, Παναγιώτη Μαυρομμάτη και Ακρίτα Τοροσιάδη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ άλλων στη μάχη της «Ηλεκτρικής» συμμετείχε με διπλή ιδιότητα, ως μέλος του ΕΛΑΣ και υπάλληλος της εταιρείας, ο πατέρας του σπουδαίου ηθοποιού Θανάση Βέγγου, Βασίλης Βέγγος.
Η Μάχη της Ηλεκτρικής είχε ως αποτέλεσμα να σωθεί η ηλεκτρική ενέργεια για την πρωτεύουσα της χώρας. Ο Ταξίαρχος Π. Κατσώτας, καθώς και οι Βρετανοί εξέφρασαν την ευαρέσκειά τους στη διοίκηση του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ.
Την επομένη ημέρα, στις 14 Οκτωβρίου 1944, πραγματοποιήθηκαν με πάνδημη συμμετοχή, οι κηδείες των μαχητών οι οποίοι έπεσαν υπέρ Πατρίδος την τελευταία ημέρα του πολέμου για τον Πειραιά και λίγο πριν σημάνει η απελευθέρωση.
Το σχέδιο της μάχης είχε εκπονηθεί από τη διοίκηση του 6ου ανεξάρτητου Συντάγματος Πειραιά, με Διοικητή τον Ταγματάρχη (της ΣΣΕ) Σωτήρη Κύβελλο και Καπετάνιο τον Νίκανδρο Κεπέση.
Μεταπολεμικά έχει δημιουργηθεί Μνημείο στο χώρο της Ηλεκτρικής, αλλά και στην κεντρική πλατεία του Κερατσινίου με τα ονόματα των ηρωικών νεκρών.
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ
